Na parkingu supermarketu na Łotwie, pasażer stojącego pojazdu uszkodził przy otwieraniu tylnych prawych drzwi tylną część lewego boku sąsiedniego auta. Kierowcy wypełnili na miejscu oświadczenie, w którym potwierdzili, że pasażer pierwszego pojazdu uderzył drzwiami w drugi z nich.
Posiadacz pojazdu, którym dokonano uszkodzenia, ubezpieczył auto w zakresie odpowiedzialności cywilnej w firmie BAN. Natomiast posiadacz uszkodzonego samochodu miał polisę autocasco w zakładzie ubezpieczeń BTA. Dlatego zdecydował się na likwidację szkody ze swojej polisy.
Firma BTA wypłaciła mu odszkodowanie, a następnie zwróciła się do zakładu BAN o zwrot poniesionych kosztów. Ten odmówił wypłaty argumentując, że nie można uznać wypadku, który ma miejsce, gdy oba pojazdy są unieruchomione, za "zdarzenie, którego skutki są objęte ubezpieczeniem" w rozumieniu łotewskiej ustawy o obowiązkowym ubezpieczeniu.
Sprawa trafiła więc do sądu, a w toku postępowań - do krajowego Sądu Najwyższego. Ten nie był pewien, czy czynność polegająca na otwarciu drzwi stojącego pojazdu stanowi "użytkowanie pojazdu, które jest zgodne ze zwykłą funkcją tego pojazdu", i czy w związku z tym wchodzi w zakres pojęcia "ruchu pojazdów" w rozumieniu art. 3 ust. 1 pierwszej unijnej dyrektywy komunikacyjnej.
Zwrócił się więc do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskoiej z pytaniami prejudycjalnymi:
"1) Czy art. 3 ust. 1 [pierwszej dyrektywy] należy interpretować w ten sposób, że w zakres pojęcia "ruchu pojazdów" wchodzi sytuacja taka jak ta będąca przedmiotem sporu, czyli otwarcie drzwi pojazdu podczas postoju?
2) W przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na pytanie pierwsze, czy art. 3 ust. 1 [pierwszej dyrektywy] należy interpretować w ten sposób, że w zakres pojęcia "ruchu pojazdów" wchodzi sytuacja taka, jak ta będąca przedmiotem sporu, czyli sytuacja, w której szkoda na mieniu osoby trzeciej powstaje w wyniku użytkowania pojazdu przez pasażera?".
Trybunał w orzeczeniu z 15 listopada br. uznał, że stojący pojazd uczestniczący w wypadku był użytkowany w związku z jego funkcją jako środka transportu. Dlatego zdarzenie powinno być objęte zakresem pojęcia "ruchu pojazdów" w rozumieniu przepisów unijnych. Fakt, czy silnik pojazdu był, czy nie był włączony w chwili zajścia zdarzenia, nie jest dla sprawy rozstrzygający.
W myśl dyrektywy ubezpieczeniem powinna być objęta "odpowiedzialność cywilna odnosząca się do ruchu pojazdów normalnie przebywających na jego terytorium [każdego państwa członkowskiego]". W związku z tym bez znaczenia jest także fakt, iż zdarzenie nie jest wynikiem działania kierowcy pojazdu, lecz pasażera.
W myśl przepisów unijnych "użytkowanie [lub prowadzenie] pojazdu" odnosi się do "kierowcy lub każdej innej osoby, która ponosi odpowiedzialność cywilną za szkodę objętą ubezpieczeniem [obowiązkowym]". Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej odnosi się więc nie tylko do kierowania pojazdami, ale do innych sposobów ich użytkowania oraz korzystania z nich przez osoby niebędące kierowcą.
- Oznacza to, że zakresem pojęcia "ruchu pojazdów" jest objęty każdy rodzaj "użytkowania pojazdu, który jest zgodny z jego zwykłą funkcją, czyli z funkcją środka transportu". Dlatego też należy podkreślić, że użytkowanie pojazdów nie ogranicza się do ich prowadzenia, lecz obejmuje czynności, które wykonywane są zwykle również przez pasażerów - precyzuje Mariusz Wichtowski, prezes PBUK.
- Przepisy Unii Europejskiej w dziedzinie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów zobowiązują więc do wypłaty odszkodowania przez towarzystwo ubezpieczeniowe ofierze wypadku w ruchu drogowym, w którym uczestniczył ubezpieczony pojazd, gdy wypadek ten został spowodowany przez inną osobę niż osoba wskazana w polisie ubezpieczeniowej - dodaje Mariusz Wichtowski.
Sentencja wyroku:
Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy Rady 72/166/EWG z dnia 24 kwietnia 1972 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności należy interpretować w ten sposób, że zakresem pojęcia "ruchu pojazdów", o którym mowa w tym przepisie, jest objęta sytuacja, w której pasażer stojącego na parkingu pojazdu, przy otwieraniu drzwi tego pojazdu, uderzył i uszkodził stojący obok pojazd.
